Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde Türkiye’de yaşayan çocukların mevcut durumuna dair dikkat çeken bir rapor hazırladı. 2022 yılında 16 ve 17 yaş aralığındaki 10 binden fazla kız çocuğunun resmi nikâhla evlendirildiği belirtilen raporda ayrıca Türkiye’deki çocukların yüzde 45,2’si toplumsal dışlanma ve yoksulluk riski altında olduğu da vurgulandı.

Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği; 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde Türkiye'de yaşayan çocukların mevcut durumuna dair hazırladığı çarpıcı bir raporu kamuoyuyla paylaştı. Çocuk hakları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlayan rapor, ülkedeki çocukların karşılaştığı zorlukları ve ihtiyaçlarını ortaya koydu. ÇYDD Çocuk Güvenliği Birimi Odak Kişisi Hasan Kızıldağ tarafından hazırlanan raporda; eğitim, sağlık, güvenlik ve katılım haklarına yönelik Türkiye’nin çeşitli yerlerinde yaşayan kırılgan gruplara mensup çocukların maruz kaldığı zorluklar detaylı bir şekilde analiz edildi.

SINAVA İYİ HAZIRLANSA BİLE ENDİŞELİ 

Türkiye'de çocuk olmayı çok boyutlu şekilde incelemeye imkân sağlayan rapor, çocukların yaşantı ve ihtiyaçlarına yönelik dikkat çekici sonuçlar sunmanın yanı sıra; başta erken çocukluk ve okul öncesi eğitim ile zorunlu ilköğretim ve örgün eğitimden kopuşlar olmak üzere eğitim sistemine dair ciddi şekilde düşünülmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koydu.

13-17 yaş grubundaki çocukların %50,5'inin sınava iyi hazırlanmış olsa bile endişeli hissettiklerinin belirtildiği raporda yer alan veriler, öğrencilerin eğitim sistemine olan güvensizliğini açık bir şekilde ifade ederek yetkilileri harekete geçmeye davet etti. Raporda ayrıca Türkiye'deki çocukların yüzde 45,2'si toplumsal dışlanma ve yoksulluk riski altında olduğu da vurgulandı.

10 BİNDEN FAZLA KIZ ÇOCUĞU RESMİ NİKÂHLA EVLENDİRİLDİ

Cumhuriyet’in 100. yılında çocukların mevcut durumuna ilişkin hazırlanan raporda; eğitim sistemindeki eşitsizliklerin dışında çocuk işçiliği, çocuğa yönelik fiziksel ve psikolojik şiddet, çocuk istismarı, çocuk evlilikleri vb. konular dikkat çekici diğer başlıklar olarak ön plana çıktı. Raporda yer alan 2022 yılında 10 binden fazla kız çocuğunun resmi nikâhla evlendirildiğine yönelik ifadeler, raporun en çarpıcı verilerinden birini ortaya koydu. Ayrıca, mülteci çocukların yaşadığı zorluklar ile çocukların deprem ve pandemi sürecinde karşılaştığı ekonomik sıkıntılar, raporun diğer önemli başlıkları olarak göze çarptı.

16 YAŞINDAN KÜÇÜKLER VERİYE DAHİL DEĞİL 

Raporda çocuk evliliklerle ilgili şu tespitlerde bulunuldu:

– Çocukların haklarına saygı duyulmadığını hissetmelerine yol açan mevcut durum aslında TÜİK tarafından verilen birtakım istatistiklerle doğrulanmaktadır. 2022 yılında 16-17 yaş grubundaki resmi kız çocukları evlilikleri %2'dir (TÜİK, 2022). Bu oran görünürde düşüktür ancak verinin sunuluş biçimi gerçeğin üstünü örtme teşebbüsüdür: ‘Yüzde 2’ on bini aşkın kız çocuğu evliliği anlamına gelmektedir ve bu sayı sadece 16 ve 17 yaşındaki kız çocuklarının resmi olarak evliliklerini ifade etmektedir. Bir diğer deyişle, 16 yaşından küçük kız çocuklarının kanuna göre evlendirilemeyecek olmasından dolayı 16 yaşından küçük çocuk evlilikleri sıfır olarak kabul edilmiştir ve 16-17 yaşındaki resmi nikâhlı olmayan evlilikler bu sayıya dâhil değildir.

18 YAŞINDAN KÜÇÜK OLANLARIN EVLENDİRİLME SAYISI 10 BİN 237

– Öte yandan; yapılan incelemeler sonucunda 2002-2013 yılları arasında mahkeme kararı ile yaşı büyütülen ve 18 yaşından küçük olanların evlendirilme sayısının 10.237’dir. Bu sayının 362'si erkek çocuklar iken 9 bin 875'i kız çocuklardır. Kız çocuklar erkek çocuklara kıyasla 27 kat daha fazla yaşı büyütülerek evlendirilmektedir. Çocuk evliliklerine ilişkin kişilerin bakış açısından belki de daha önemlisi devletin meseleyi ele alış biçimidir.

13 BİNDEN FAZLA EVLENME İZNİ DAVASI 

– Şiddeti Önleme ve Rehabilitasyon Derneği’nin (İMDAT) 2021 yılında yayımladığı Çocuk Evlilikleri Raporu incelendiğinde, 16 yaşındaki çocukların evlenme izni talebiyle aile mahkemelerine açılan dava sayısının 13.282 olduğu ve bu davaların 11.473'ünün (%86) kabul edildiği görülmektedir (İMDAT, 2021).

– Mahkeme kararıyla yaşı büyütülerek evlendirilen kız çocukların erkek çocuklara kıyasla 27 kat fazla sayıda olduğun değinilmişti. On binlerce çocuğun hakkının gasp edilişi toplumsal algıda kendisine yer bulamazken, istismar türünün hangi cinsiyetle eşleşeceği ne yazık ki toplumsal anlayışın bazı parçaları ile bağlantılı gözükmektedir.

“LAİK, BİLİMSEL VE KAMUSAL EĞİTİM İLE GELECEĞE HAZIRLANMALARI İÇİN…”

ÇYDD'den Dünya Çocuk Hakları Günü ile ilgili yapılan açıklamada; Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin kabul edildiği 20 Kasım 1989'dan tam 68 yıl önce 2 Mayıs 1921'de, çocukları “geleceğin birer yıldızı ve ikbal ışığı“ olarak betimleyen cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün 23 Nisan'ı çocuklara bayram olarak armağan etmesine vurgu yapılarak Cumhuriyetimizin 100. yılında çocukların sağlıklı ve güvenli bir ortamda büyüyebilmelerini destekleyerek laik, bilimsel ve kamusal eğitim ile geleceğe hazırlanmalarını sağlamak amacıyla çalışmaların devam edeceği belirtildi.

Açıklamada ayrıca, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni imzalayan tüm ülkelerin başta çocukların yaşam hakkı olmak üzere savaşların durdurulması ve çocuk haklarının hayata geçirilmesi için gerekli önlemleri almasının ve çocuklara yönelik çalışma sürdüren sivil toplum örgütlerinin işbirliği içinde olmasının gerekliliği ifade edildi.